Ar ddiwrnod gwlyb a glawog ym mis Tachwedd 2019, roedd Richard Trew allan yn canfod metel gyda’i ffrind yng Nghymuned Llanddeusant, Sir Gaerfyrddin, pan wnaeth ddarganfyddiad anhygoel. Wedi'u claddu ychydig o dan wyneb y ddaear roedd dau ddarn o ben gwaywffon efydd mawr, yn gorwedd yn fflat gydag un darn ar ben y llall.

Dros y diwrnod hwnnw a'r penwythnos dilynol, byddai Richard yn mynd ymlaen i ddarganfod 19 gwrthrych efydd ychwanegol o'r un twll. Mewn geiriau eraill, roedd wedi darganfod celc o'r Oes Efydd.

Mae darganfod celc o'r Oes Efydd yn ddarganfyddiad oes. Claddwyd celc Llanddeusant tua 3,000 o flynyddoedd yn ôl, yn dyddio o'r Oes Efydd Ddiweddar yng Nghymru (c. 1150-800 CC).

Gwel Celc Llanddeusant

Mae’r arddangosfa rad ac am ddim hon wedi’i churadu’n garedig gan Chris Griffiths, myfyriwr PhD o Amgueddfa Cymru, sydd wedi ymchwilio’n helaeth i’r celc a’i gyd-destun.

Dim ond am gyfnod cyfyngedig y bydd yr arddangosfa yn cael ei harddangos, felly gwnewch yn siŵr eich bod chi'n dod i weld y darganfyddiad anhygoel hwn tra gallwch chi!

I ddarganfod mwy am y darganfyddiad, darllenwch esboniad Chris o'r darganfyddiad a'i bwysigrwydd yma.